کوه‌ها

ایلام منطقه‌ای کوهستانی است که در بزرگ ناودیس زاگرس قرار گرفته و در شرق و شمال آن در نتیجه‌ی حرکات کوه‌زایی، به صورت بخشی از سلسله جبال زاگرس رشته کوه‌هایی مرتفع و عظیم شکل گرفته است و مشتمل بر کوهستان‌هایی بسیار رفیع و درهم تنیده است و جهت شمال غربی- جنوب شرقی دارند[1]. عظمت کوه‌های استان سبب گردیده است که پشتکوه (ایلام) ناحیه‌ای کوهستانی با ارتفاعات کشیده و پیوسته تصور شود که عبور از آن‌ها به سادگی میسر نباشد. وسعت و عظمت ارتفاعات آن هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند و هر کدام از این کوه‌ها، جاذبه‌ها و زیبایی‌های خاص طبیعی خود را به همراه دارد.

ارتفاعات و کوه‌های مهم استان ایلام عبارتند از:

1- کبیرکوه[2]

مهم‌ترین، منظم‌ترین و بزرگ‌ترین کوه‌های این منطقه است که با 160[3] کیلومتر طول از جنوب شهر ایلام آغاز و با طبیعتی دلکش و دیدنی تا نزدیکی اندیشمک با جهت شمال غربی- جنوب شرقی امتداد دارد و در حقیقت سلسله ارتفاعاتی است که به موازات ساحل راست رود سیمره، دیوار بلندی تشکیل داده است و بلندترین قله‌ی این رشته کوه «ورزرین» است که 3062 متر از ساحل دریا ارتفاع دارد[4].

2- ارتفاعات دینار کوه که از شعب کبیرکوه می‌باشد و بین دهلران و آبدانان حایل شده است با ارتفاع 1955 متر که 72کیلومتر طول دارد[5].

3- کوه مانشت که در شمال شهر ایلام واقع و با ارتفاع 2629 متر دارای دامنه‌های پوشیده از درخت بلوط و بادام کوهی است.

4- کوه اناران در شمال غربی دهلران با ارتفاع 1435 متر.

5- سرخ کوه در شمال مهران با ارتفاع 1030 متر.

6- سیاه کوه در شمال شرقی دهلران با ارتفاع 1408 متر.

7- کوه رنو در شمال غربی ایلام با پوشش جنگلی بلوط، بنه و بادام کوهی که بر دشت ایوان مسلط می‌باشد.

8- سلسله جبال حمرین (کوه‌های حمرین): این سلسله جبال که از بهرام‌آباد مهران شروع و به جلگه‌ی خوزستان منتهی می‌شود، در غرب استان ایلام قرار دارد و مرز طبیعی ایران و عراق محسوب می‌شود. طول آن 61 کیلومتر است و ارتفاع آن در قسمت شمال 1000 متر است و هر چه به سمت جنوب می‌آید از ارتفاعش کاسته شده و سرانجام به 400 متر می‌رسد[6]. این سلسله جبال به لحاظ نظامی و استراتژیک دارای اهمیت فوق‌العاده‌ای می‌باشد و ارتفاعاتی نظیر آن، چون بلندی کله‌قندی مهران به حدی اهمیت نظامی داشت که در اختیار داشتن آن برابر با قدرت مانور نظامی بسیار بالایی بود.

[1]–  بدیعی، ربیع، پیشین، جلد اول، ص 49.

[2]– طول کبیرکوه را متفاوت آورده‌اند، از جمله طول 204 کیلومتر نیز آمده است.  ن‌.ک: رزم آرا، حاجیعلی، پیشین، ص 12.

[3]– کیهان، مسعود، جغرافیای مفصل ایران، جلد اول، ص 52.

[4]– علیزاده، علی و حسن ابراهیم زاده، سیمای ایلام، ص 31.

[5]– رزم‌آرا، حاجیعلی، پیشین، ص 14 و منصوری، عبدالمنصور و دیگران، جغرافیای استان ایلام، ارتفاع دینارکوه 2600 متر آمده است، ص6.

[6]– افشار­سیستانی، ایرج، پیشین، ص 48.