جبهه‌ی جنوبی

جبهه‌ی جنوبی، منطقه‌ی حد فاصل خرمشهر و آبادان تا دهلران [در استان ایلام] (شامل همین شهرها و دزفول، اندیمشک، اهواز و سوسنگرد^[1]) را دربر می‌گرفت. سپاه سوم در جبهه‌ی جنوبی  لشکرهای 1 و 5 مکانیزه، 3، 9 و 10 زرهی، تیپ 32 و 33 نیروی مخصوص و لشکر 11 پیاده را شامل می‌شد، از 5 محور به جبهه‌های جنوب غرب و خوزستان هجوم آورد:

محور اول: تنومه، شلمچه، خرمشهر، آبادان با هدف اشغال شهر بندری خرمشهر، عبور از کارون و اشغال کامل جزیره‌ی آبادان و تسلط بر رودخانه‌ی اروند رود و شمال خلیج فارس، که لشکر 3 زرهی و تیپ 33 نیروهای مخصوص حزب بعث این مأموریت را داشتند.

محور دوم: نشوه، پاسگاه مرزی طلاییه، چهار راه جفیر، اهواز با هدف تصرف اهواز و شهر هویزه و اشغال غرب رودخانه‌ی کارون که بر عهده‌ی لشکر 5 حزب بعث بود.

محور سوم: شهر عماره، تنگه‌ی چزابه، شهر بستان، شهر سوسنگرد، حمیدیه، شهراهواز، که لشگر 9 زرهی موظف به تصرف نقاط این محور گردید.

محور چهارم: فکه، چنانه، دوسلک، شوش. پیشروی در این محور به دلیل گستردگی زمین و عمق اهداف به دو لشگر 1 مکانیزه و 10 زرهی ارتش عراق واگذار شد.

محور پنجم: پاسگاه مرزی شرهانی، تنگه‌ی عین‌خوش، دشت عباس [در محدوده‌ی جغرافیایی استان ایلام]، پل نادری. لشکر 10 زرهی ارتش حزب بعث با هدف عبور از کرخه، قطع جاده‌ی اهواز- اندیمشک و محاصره‌ی اهواز از شمال بود که در محور شرهانی، عین خوش و امام زاده عباس به سمت پل نادری پیشروی کرده و در غرب رودخانه‌ی کرخه متوقف شد[2].

عراق در جبهه‌ی جنوبی جنگ اهداف زیر را دنبال می‌نمود:

1- اشغال شهرهای مرزی به منظور ایجاد تحرک قومی و فراهم سازی اوضاع مناسب برای تجزیه‌ی استان خوزستان

2- تصرف و اشغال اهواز برای مختل کردن سیستم اداری و اقتصادی منطقه‌ی جنوب و تجزیه‌ی استان

3- قطع جاده‎‌ی مواصلاتی اهواز- اندیمشک از شمال به جنوب‌، به منظور فراهم سازی وضعیت مناسب برای تصرف و اشغال بخشی از شهرها و مناطق استان خوزستان

4- تسلط بر جزیره‌ی آبادان برای تسهیل تسلط عراق بر رودخانه‌ی اروند پس از لغو قرارداد 1975 الجزایر[3].

ستاد عملیات جنوب مسئولیت منطقه‌ی دهلران تا آبادان را برعهده داشت، این مناطق به تناسب معابر تهاجم دشمن و یگان‌هایی که از سپاه برای مقاومت در برابر دشمن تشکیل شده بود، به دوازده محور تقسیم شدند.

در این جبهه 13 عملیات بزرگ [ثامن الائمه، طریق القدس، فتح المبین، بیت المقدس، رمضان، والفجر مقدماتی، والفجر 1، خیبر، بدر، والفجر 8، کربلای4، کربلای 5 و بیت المقدس] و 3 عملیات متوسط[4] [محرم[5]، کربلای 3 و کربلای 8] علیه  ارتش بعثی عراق طراحی و به انجام رسید.

[1] – همان منبع، ص24  .

[2] – پوررکنی، محمدامین، نبردهای دشت آزادگان، تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش­های دفاع مقدس، 1388، چاپ اول، صص 51-48.

[3] – درودیان، محمد، تجزیه و تحلیل جنگ ایران و عراق 2 جنگ؛ بازیابی ثبات، جلد دوم، ص 24.

[4] – برزگر، علیرضا، پیشین، ص 24.

[5] – عملیات محرم به لحاظ جغرافیایی و منطقه­ی عمومی عملیات، در محدوده‌ی استان ایلام و به لحاظ محوری در جبهه‌ی جنوب (خوزستان) تقسیم‌بندی می‌شود.